Menenjit Nedir?
Menenjit beyni
saran zarların iltihabıdır. Bu iltihaba mikroplar neden olur. (virüsler veya
bakteriler). Menenjit geçiren çoğu kişi bu hastalıktan tamamıyla kurtulurken,
bazen ölümle de sonuçlanabilir. Ya da hastalık sonrası sakatlıklar kalabilir.
Kan
zehirlenmesi nedir?
mikropların kan dolaşımında üremeye başlamaları ile oluşur. Yalnız başına ya da menenjit ile birlikte görülebilir. Menenjite neden olan mikrop (meningokok) aynı zamanda kan zehirlenmesine de neden olur. Kan zehirlenmesini oluşturan başka mikroplar da vardır. Mesela; pnomokok
Menenjitin belirtileri
Çocuklar ve erişkinler
Menenjitin en çok görülen belirtileri aşağıda sıralanmıştır. Bunlar birlikte görülebildiği gibi tek tek de oluşabilirler.
· yüksek ateş
· baş ağrısı
· kusma
· uyuşukluk
· ışık veya sese karşı hassasiyet
· kas ağrısı
· çocuğun altının bezi değiştirilirken bacakları yukarı kaldırıldığında ağrı oluşması ve bunun sonucunda ağlaması,
· ense sertliği (çene göğse değdirilmeye çalışıldığında)
Aynı zamanda ‘ense krampı’ olarak da adlandırılan ense sertliği, menenjitin diğer bir adı değil, sadece belirtilerinden biridir.
Hastalık genellikle birkaç gün içinde ilerler.
Bebekler
Bebeklerde görülen belirtiler normalden farklı olabilir:
Ense sertliği görülmeyebilir, vücut ısısının normalin altına düşmesi, bıngıldağın şişmesi, donuk bakışlar, uyku hali, ağır hasta ve soluk görünüm, duyarlılık, iştahsızlık, dokunulduğunda veya altı temizlenmeye çalışıldığında çocuğun huzursuz olması, ağlama, sızlanma.
Kan zehirlenmesinin belirtileri
Menenjitin belirtileri aynı zamanda kan zehirlenmesinde de görülebilir. Bunun yanısıra kasların kuvvetsizliği (yığılıp kalma) ve sıklıkla vücutta (mor) lekeler görülür;
Bu lekeler önce toplu iğne başı büyüklüğünde olup, üzerine basıldığında (mesela bir cam bardakla), kaybolmazlar. Kısa zamanda büyüyerek deri altı kanamalarını oluştururlar.
Kan zehirlenmesinin en çok göze çarpan özelliği, çok hızlı ilerlemesidir: 4 –24 saat arası. Mesela çocuk öğleyin dışarıda koşup oynarken, akşama çok hasta olabilir.
Menenjit (beyin zarlarının iltihabı) başlangıçta ağır bir grip gibi kendini gösterir. Ense sertliği genellikle bu görüntüye eşlik eder, fakat bulunmadığı durumlarda olabilir. Hastanın durumu bir iki gün içerisinde gittikçe ağırlaşır. Ölümle sonuçlanan vakalar azdır.
Kan zehirlenmesi de ilk başta ağır bir grip gibi başlar. Bu yüzden ev doktorları tarafından da zorlukla tanınır. Ne zaman ki vücutta döküntüler oluşur, o anda hangi hastalıkla karşı karşıya bulunulduğu anlaşılır. Bu döküntüler hastaların % 80’ninde görülür.
Kan zehirlenmesinin en önemli özelliği çok hızlı ilerlemesidir. Sağlıklı bir durumdan ağır hasta duruma geçilmesi an meselesidir. Çocuk öğlen 2’de dışarıda koştururken, akşam saat 6’da ağır hasta durumda olabilir. Bu nedenle tıbbi tedaviye hızlı başlanması çok önem taşımaktadır. Ama ne yazık ki hızlı tedaviye rağmen ölümle sonuçlanan vakalar görülmektedir.
Menenjitin çeşitleri
Bakteriyel menenjit
bakteriyel
menenjitin en önemli nedeni Hib bakterisidir.1993 yılından itibaren uygulanan
aşı programı sayesinde Hollanda’da bu hastalık hemen hemen hiç görülmemektedir.
Hollanda’da menenjite neden olan diğer mikroplar: meningokok ve pnömokok’tur. Bebeklerde görülen menenjite neonatal menenjit denir ve etkenleri grup B streptokoklar, E. koli ve nadiren listerya’dır.
Bu mikroplara karşı henüz etkili bir aşı geliştirilememiştir.
Viral menenjit
Çok çeşitli virüslerin neden olduğu viral menenjit nadiren ölümle
sonuçlanır. Hastalık genellikle bakteriyel menenjitten daha hafif geçmesine
karşın, hastaların bitkin düşmesine, baş ağrısı , yorgunluk ve konsantrasyon
bozukluğu gibi uzun süren şikayetlere neden olabilir.
Viral menenjit bakteriyelden daha sık oluşur. Bu tip menenjite karşı antibiyotik
kullanımının herhangi bir yararı olmayıp, tek tedavi şekli
istirahattir.
Nadiren bazı mantar çeşitleri de menenjite neden olabilirler. Bu tip menenjit genellikle kanser ya da benzeri bir hastalık nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda görülür.
Kimler menenjit ve/veya kan zehirlenmesine yakalanır?
Menenjit ya da kan zehirlenmesine neden olan mikroplar normalde insanların boğazında yaşarlar. Birçok insan hastalığa yakalanmadan bu mikropların taşıyıcısı olarak yaşamaktadırlar. Bu mikroplar insanlar arasında öksürme, hapşırma, öpme ve bağırma (örneğin; diskotekte) yoluyla yayılırlar.
0 ve 5 yaş arası çocuklar, 15 ve 20 yaş arası gençler ve yaşlılar ( 55 yaş üzeri) risk gruplarını oluştururlar.
Niçin bazı
kişilerin hasta olup da diğerlerinin hastalığa yakalanmadıkları henüz
bilinmemektedir. Hastalığı kolaylaştırıcı etkenler hava sıcaklığında ani oluşan
değişiklikler, bağışıklık sisteminin zayıflaması, çocukların bulundukları
ortamda sigara içilmesi olarak sıralanabilir. Bazı durumlarda ise irsi olarak bu
hastalığa karşı bir yatkınlık söz konusudur.
Hastalığın
bırakabileceği sakatlıklar
Çoğu kişi bu hastalığı tamamen atlatarak birkaç ay içinde günlük yaşamlarına
devam edebilecek duruma gelirler. Fakat bazı kişilerde uzun süreli sakatlıklar
kalabilir. Menenjitin neden olduğu sakatlıklar: sağırlık, davranış
bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, koordinasyon bozukluğu, yorgunluk, hareket
kısıtlılığı.
Bazı şikayetler zamanla düzelse de, bazıları kalıcıdır. Sağırlık ömür boyu sürebilir.
Menenjit kişinin yaşamını tamamıyla değiştirebilir.
Mesela
çocuklarda menenjitten sonra aşırı hareketlilik, öğrenme problemleri
görülebilir. Erişkinler sosyal yaşamlarını ve iş yaşantılarını etkileyen
problemlerle karşılaşabilirler. Bazı kişiler ise hastalıktan önceki işlerini
eski düzeylerinde yürütemezler. Kalıcı şikayetler oluşması halinde uzmanların
yardımına mümkün olduğu kadar çabuk başvurmanın önemi büyüktür.
Kan zehirlenmesi % 20 oranında ölümle sonuçlanabilir. % 20 kadar hastada ise kalıcı sakatlıklara neden olur. En çok görülen sakatlıklar: uzuvların kısmen veya tamamen kesilmek zorunda kalınması, vücutta kalıcı yara izleri, damar duvarlarında oluşan iltihaplanmalar, çocuklarda görülen büyüme bozuklukları. Kan zehirlenmesi hastanın yaşantısını tamamıyla değiştirebilir. Bir kısım hastada ard arda ameliyatlar yapılması gerekir. Bazı hastalar ise vücutlarında oluşan büyük sakatlıklar nedeni ile psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalabilirler.
Hastanın ölmesi durumunda ise geride kalanları zor günler beklemektedir. Yaşama yeniden, kaybedilen kişi olmadan devam etmenin yollarını aramak gerekmektedir. Herkesin bu kayba bakış açısı, bulduğu çözüm farklıdır.
Akrabalarla ya da arkadaşlarla bu konu hakkında konuşmak insanı rahatlatsa da her zaman bir çözüm değildir. Çünkü hastanın zihinlerde kalan son görüntüsü bu olayı yaşamamışlar için anlaması çok güç olan birşeydir. Bu yüzden başlarından böyle bir olay geçmiş insanlarla konuşmak daha rahatlatıcı olabilir. Bu ortamda herkesin birbirini anlaması daha kolay olup, çoğu şeyleri anlatmak için birkaç kelime dahi yeterli olmaktadır.